Dostosuj preferencje dotyczące zgody
Używamy plików cookie, aby pomóc użytkownikom w sprawnej nawigacji i wykonywaniu określonych funkcji. Szczegółowe informacje na temat wszystkich plików cookie odpowiadających poszczególnym kategoriom zgody znajdują się poniżej. Pliki cookie sklasyfikowane jako „niezbędne” są przechowywane w przeglądarce użytkownika, ponieważ są niezbędne do włączenia podstawowych funkcji witryny. Korzystamy również z plików cookie innych firm, które pomagają nam analizować sposób korzystania ze strony przez użytkowników, a także przechowywać preferencje użytkownika oraz dostarczać mu istotnych dla niego treści i reklam. Tego typu pliki cookie będą przechowywane w przeglądarce tylko za uprzednią zgodą użytkownika. Można włączyć lub wyłączyć niektóre lub wszystkie te pliki cookie, ale wyłączenie niektórych z nich może wpłynąć na jakość przeglądania.
Niezbędny
Niezbędne pliki cookie mają kluczowe znaczenie dla podstawowych funkcji witryny i witryna nie będzie działać w zamierzony sposób bez nich. Te pliki cookie nie przechowują żadnych danych umożliwiających identyfikację osoby.
Funkcjonalny
Funkcjonalne pliki cookie pomagają wykonywać pewne funkcje, takie jak udostępnianie zawartości witryny na platformach mediów społecznościowych, zbieranie informacji zwrotnych i inne funkcje stron trzecich.
Analityka
Analityczne pliki cookie służą do zrozumienia, w jaki sposób użytkownicy wchodzą w interakcję z witryną. Te pliki cookie pomagają dostarczać informacje o metrykach liczby odwiedzających, współczynniku odrzuceń, źródle ruchu itp.
Występ
Wydajnościowe pliki cookie służą do zrozumienia i analizy kluczowych wskaźników wydajności witryny, co pomaga zapewnić lepsze wrażenia użytkownika dla odwiedzających.
Reklama
Reklamowe pliki cookie służą do dostarczania użytkownikom spersonalizowanych reklam w oparciu o strony, które odwiedzili wcześniej, oraz do analizowania skuteczności kampanii reklamowej.
Kilka słów

HIALURONIDAZA – IGŁOWE USUWANIE WYPEŁNIACZY


Czas zabiegu: 45 – 180 min
Znieczulenie: brak (na życzenie)
Próba uczuleniowa: 20 min
Częstotliwość: 1-3 zabiegów co 2-3 dni (w zależności od stopnia obrzęku pozabiegowego)
Przeciwwskazania: LINK
Zalecenia przedzabiegowe: LINK
Zalecenia pozabiegowe: LINK

Cennik

Wskazania:

  • powikłania po niewłaściwym podaniu kwasu hialuronowego
  • martwica skóry i tkanki podskórnej
  • ziarniniaki
  • zaburzenia widzenia po podaniu wypełnicza
  • gwałtowna reakcja alergiczna
  • powstanie asymetrii
  • przemieszczanie się wypełniacza
  • podanie nadmiernej ilości kwasu hialuronowego
  • zbyt płytko wstrzyknięty kwas hialuronowy, który nieestetycznie przebija przez skórę tzw. efekt Tyndalla grudki powstałe w wyniku nieprawidłowego wstrzyknięcia
  • alergie na preparat z kwasem hialuronowym np. obrzęk Quinckego
  • za duże ilości preparatu zaaplikowanego pod skórę
  • likwidacja zaaplikowanego wypełniacza, który zaczął migrować w tkance
  • przewlekły ból w miejscu wkłucia, który nie zmniejsza się po przyjęciu środków przeciwbólowych

Podstawowe przeciwwskazania

  • uczulenie na jad pszczół, osy, szerszenia czy na białko bydlęce i owcze
  • uszkodzenie skóry w obszarze zabiegowym infekcje grzybicze, wirusowe i bakteryjne ciąża
  • nowotwory
  • aktywna opryszczka

Zobacz listę przeciwwskazań.

Efekt zabiegu Cię rozczarował? Poznaj działanie hialuronidazy!

Dostępność zabiegów estetycznych sprawia, że coraz częściej sięgamy po zabiegi iniekcyjne z użyciem różnych preparatów w tym wypełniaczy na bazie kwasu hialuronowego, które mają na celu poprawę wyglądu skóry, modelowanie rysów twarzy czy zwiększenie objętości w miejscu ubytku (atrofii) czy objętości dla celów estetycznych np. ust, brody, policzków.

Efekt zabiegowy będzie najpewniej satysfakcjonujący, jeśli:

  • przed zabiegiem przeprowadzony jest szczegółowy wywiad i badanie przedmiotowe,
  • zostaliśmy poinformowani o możliwych zdarzeniach pożądanych, niepożądanych oraz powikłaniach,
  • do zabiegu użyty jest preparat właściwy dla problemu,
  • do zabiegu użyty jest preparat certyfikowany i dobrej jakości,
  • preparat umiejscowiony jest na prawidłowej głębokości,
  • zabieg wykonany jest przez specjalistę z wiedzą medyczną, który dodatkowo podczas zabiegu wykorzystuje narzędzia obrazowe i weryfikacyjne tj. ultrasonograf (USG) czy skaner naczyniowy,

Zdarza się, jednakże, że efekty nie są takie, jak oczekiwaliśmy. Co wówczas? Z pomocą przychodzi hialuronidaza – enzym, który odgrywa kluczową rolę w korekcie niewłaściwych rezultatów.

Czym jest hialuronidaza i kiedy się ją stosuje?

Najogólniej mówiąc hialuronidaza to enzym endoglikozydazy, który rozkłada kwas hialuronowy (polisacharyd), dzięki czemu umożliwia szybkie usunięcie nadmiaru wypełniacza (implantu żelowego) z miejsc, gdzie doszło do powikłań lub nieprawidłowości.

Aby hialuronidaza mogła rozpuścić wypełniacz kwasu hialuronowego, musi oddziaływać z miejscami wiązania w kwasie hialuronowym. Reakcja wypełniacza na hialuronidazę zależy jednakże m.in. od:

  • stężenia kwasu hialuronowego,
  • rodzaju i liczby sieciowań oraz
  • postaci wypełniacza.

Co wiemy o hialuronidazie?

  • Hialuronidaza, jest enzymem rozkładającym kwas hialuronowy, wykorzystywanym w medycynie od ponad 60 lat. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration) zatwierdziła hialuronidazę do następujących wskazań: (1) podskórne wlewy płynów (hipodermoliza), jako (2) środek wspomagający w celu przyspieszenia wchłaniania i dyspersji leków w tkance podskórnej lub w leczeniu wynaczynienia i (3) jako dodatek do promowania absorpcji środków kontrastowych w angiografii dróg moczowych (urografia podskórna), a w Europie jako (4) lek przyspieszający wchłanianie krwiaków.
  • Aktualne zastosowanie enzymu poza ww. wskazaniami ( off label) obejmuje rozpuszczanie wypełniaczy kwasu hialuronowego, leczenie ziarniakowych reakcji na ciało obce oraz leczenie martwicy skóry związanej z iniekcjami wypełniacza.
  • Hialuronidaza jest endoglikozydazą, która rozkłada kwas hialuronowy na monosacharydy poprzez rozszczepianie jego wiązań glikozydowych; dodatkowo w pewnym stopniu rozkłada także inne kwaśne mukopolisacharydy w tkance łącznej, jednakże nasz kwas hialuronowy odbudowuje się w ciągu 48h.
  • Ludzka hialuronidaza jest obecna zarówno w narządach (jądrach, śledzionie, skórze, oczach, wątrobie, nerkach, macicy i łożysku), jak i w płynach ustrojowych (łzach, krwi, nasieniu). Zidentyfikowano siedem znanych typów hialuronidazy. Najbardziej znana jest: Hialuronidaza 1 – HYAL1, kodowana przez gen HYAL1, jest obecna w głównych narządach, takich jak wątroba, nerki, śledziona i serce, a także w surowicy i moczu. Działa jako główna hialuronidaza w osoczu i jest aktywowana w kwaśnym pH. Hialuronidaza 2 – HYAL2, wykazuje słabszą aktywność enzymatyczną niż hialuronidaza 1 i rozkłada tylko kwas hialuronowy o dużej masie cząsteczkowej Hialuronidaza 3 – HYAL3, występuje tylko w jądrach i szpiku kostnym, a jej rola jest nieznana, Jądrowa hialuronidaza PH-20 znajduje się na powierzchni ludzkiego nasienia i wewnętrznej błonie akrosomalnej i służy do degradacji kwasu hialuronowego w komórce jajowej podczas zapłodnienia. CEMIP jest niedawno odkrytą hialuronidazą, która rozszczepia HA poprzez mechanizmy i w warunkach odmiennych od innych hialuronidaz, takich jak HYAL1 lub HYAL2. Rola tej aktywności hialuronidazy w fizjologii i chorobie jest słabo poznana.
  • Hialuronidazy można również podzielić na dwa typy w zależności od pH, przy którym są najbardziej aktywne. Kwasowo-aktywne hialuronidazy są aktywowane przy pH od 3 do 4. Obojętne hialuronidazy – które obejmują enzymy hialuronidazy występujące w jadzie węża i pszczoły – są aktywowane przy pH od 5 do 8.
  • Bardzo ważny wniosek do dyskusji na temat hialuronidazy wnosi publikacja z Matrix Biol. 2022 May; 109: 173-191. Sulfated hyaluronic acid inhibits the hyaluronidase CEMIP and regulates the HA metabolism, proliferation and differentiation of fibroblasts. Kwas hialuronowy/Hialuronian (HA) jest składnikiem macierzy zewnątrzkomórkowej, który reguluje różnorodne procesy fizjologiczne i patologiczne. Funkcja HA zależy zarówno od jego całkowitej ilości, jak i od jego wielkości, właściwości kontrolowanych przez enzymy syntetyzujące i degradujące HA. Brak inhibitorów, które mogą specyficznie blokować poszczególne enzymy degradujące HA, utrudnia próby zrozumienia udziału poszczególnych hialuronidaz w różnych procesach fizjologicznych i patologicznych. Stąd jak dotąd, nie istnieje ZŁOTY STANDARD ILOŚCI PODAWANIA HIALURONIDAZY – WSZYSTKIE MAJĄ CHARAKTER OFF LABEL A FDA NIE ZATWIERDZIŁO ŻADNEJ SUBSTANCJI JAKO LEKU na korektę, usuwanie wypełniaczy.
  • W przeszłości hialuronidazę medyczną ekstrahowano z jąder bydlęcych lub owczych i stosowano bez oczyszczania. W niektórych preparatach dostępnych na rynku nadal możemy taką spotkać. Uwaga: otrzymywana w ten sposób hialuronidaza ssaków ma niską czystość i zawiera składniki, które mogą wywołać odpowiedź immunologiczną i reakcję alergiczną.
  • Obecnie stosuje się oczyszczoną hialuronidazę ssaków lub rekombinowane hialuronidazę ludzką (rHuPH20) która jest oczyszczoną glikoproteiną złożoną z 447 aminokwasów, wytwarzaną w komórkach jajnika chomika chińskiego (CHO) z zastosowaniem technologii rekombinacji DNA.
  • W celu zmniejszenia skutków ubocznych stosuje się również hialuronidazę drobnoustrojową otrzymaną z bakterii Streptococcus agalactiae ((bakterii paciorkowca bezmleczności) mylnie nazywana roślinną.
  • Opracowano również hialuronidazę do powierzchniowego użycia Topilase – jest to jednakże kosmetyk o niskiej skuteczności.
  • Kiedy hialuronidaza jest wstrzykiwana do organizmu, jej aktywność stopniowo spada w czasie w wyniku rozcieńczenia, dyfuzji i dezaktywacji. Dezaktywacja jest spowodowana aktywnością antyhialuronidazy, która przebiega z różną szybkością w tkance podskórnej i w osoczu. W eksperymencie na gryzoniach okres półtrwania hialuronidazy w tkance podskórnej wynosił mniej niż 30 minut, a jej aktywność częściowo utrzymuje się do 1 godziny w zależności od eksperymentu. W osoczu okres półtrwania wynosił od 2 do 3 minut, gdy hialuronidaza była wstrzykiwana dożylnie u ludzi, a nawet wielokrotne wstrzyknięcia nie powodowały trwałego podwyższenia poziomu hialuronidazy w surowicy. Przyczyną krótkiego okresu półtrwania hialuronidazy w ludzkim osoczu jest obecność licznych inhibitorów hialuronidazy w osoczu oraz metabolizm hialuronidazy w nerkach i wątrobie.
  • Na hialuronidazę w organizmie wpływają różne leki. Do antagonistów hialuronidazy należą środki przeciwzapalne (np. indometacyna, deksametazon i salicylany), liczne związki pochodzenia roślinnego (np. flawonoidy i przeciwutleniacze), leki przeciwhistaminowe, stabilizatory komórek tucznych, heparyna, witamina C, dikumaren, i radiograficznych środków kontrastowych.
  • Poziomy inhibitorów hialuronidazy mogą wzrosnąć w zależności od stanu fizycznego danej osoby. W odpowiedziach ostrej fazy, takich jak oparzenia, posocznica i wstrząs, poziom inhibitora hialuronidazy wzrasta, aby zapobiec zapaści krążeniowej poprzez zmniejszenie szybkości obrotu kwasu hialuronowego.
  • Aby hialuronidaza mogła rozpuścić wypełniacz HA, musi mieć możliwość dostępu do wiązań wewnątrzcząsteczkowych w kwasie hialuronowym. Czynnikami utrudniającymi dostęp są liczba wiązań poprzecznych między cząsteczkami kwasu hialuronowego oraz stężenie kwasu hialuronowego. Im bardziej usieciowany, tym trudniej jest hialuronidazie uzyskać dostęp do miejsc wiązania wewnątrz kwasu hialuronowego wypełniacza. Z tego powodu wypełniacze o dużym usieciowaniu potrzebują długiego czasu na rozpuszczenie się z hialuronidazą. Ponadto im wyższe stężenie kwasu hialuronowego, tym wolniej będzie on rozpuszczany przez hialuronidazę. Wypełniacze jednofazowe są mniej rozpuszczalne w hialuronidazie, ponieważ są mniej narażone na działanie hialuronidazy niż wypełniacze wielofazowe.
  • Ponieważ znane są działania niepożądane wypełniaczy na naczynia krwionośne, podjęto wiele prób skutecznego rozpuszczania wypełniaczy w naczyniach krwionośnych. DeLorenzi stwierdził w artykule z 2014 r., że hialuronidazę można wstrzykiwać podskórnie bez konieczności wstrzyknięć donaczyniowych w leczeniu zatorowości naczyniowej wywołanej wypełniaczem. W eksperymencie na zwierzętach Wang i in. stwierdzili również, że podskórne iniekcje hialuronidazy były skuteczniejsze niż iniekcje donaczyniowe w zapobieganiu martwicy skóry spowodowanej zatorowością wypełniacza kwasu hialuronowego. Ilość hialuronidazy jest ważna przy wstrzykiwaniu hialuronidazy w pobliże naczynia krwionośnego w celu rozpuszczenia wypełniacza wewnątrz naczynia. Lee i in. dowiedli, w teście na zwierzętach w 2020 roku, że skuteczne było wstrzyknięcie 30–50 IU lub więcej w jedno miejsce i zalecili wstrzyknięcie 100 IU lub więcej w każde miejsce, aby uzyskać wyraźny efekt.
  • Hialuronidaza jest szybko rozkładana i dezaktywowana w organizmie do 15 minut. Dlatego, aby rozpuścić wypełniacz z kwasem hialuronowym, należy wstrzyknąć odpowiednią ilość hialuronidazy blisko wypełniacza.
  • Jaka jest odpowiednia ilość ? przyjmuje się, że dawka aktywna to ok. 50 IU ale dzięki kontrolowaniu obrazu z wykorzystaniem urządzenia USG możemy dawkę tą zmniejszyć.
  • Badania nad hialuronidazą cały czas trwają i w istocie trudno jest zdefiniować jej właściwe ilości, dlatego jest to produkt stosowany w trybie off label (poza kartą charakterystyki produktu).
  • Należy pamiętać, że działanie hialuronidazy jest krótkie (do kilku minut), ale nie zawsze udaje się usunąć wypełnienie za pierwszym razem. Wypełniacze mają bowiem różną gęstość, lepkość i wiązania chemiczne – dlatego zdarza się, że podczas jednej sesji zabiegowej hialuronidaza zostaje podana kilkukrotnie, od kilku do kilkuset jednostek.
  • Publikacja naukowa z listopada 2023 r. Park K.E. i wsp.: Response of 21 Hyaluronic Acid Fillers to Recom- binant Human Hyaluronidase. Plast. Reconstr. Surg. Glob. Open. 2023, Dec; 22, 11(12): e5457. rzuca nowe światło na ocenę działania hialuronidazy na określone wypełniacze. Są bowiem wypełniacze łatwo ulegające degradacji, jak i te niezwykle oporne na działanie hialuronidazy, aczkolwiek wszystkie z testowanych uległy degradacji w ciągu 9 godz.Na szkiełkach umieszczono 21 wypełniaczy kwasu hialuronowego, każdy o objętości 0,2 ml. Do porcji wstrzyknięto 21 rekombinowanej hialuronidazy ludzkiej co 30 minut, a to dało w sumie 120 jednostek rekombinowanej hialuronidazy ludzkiej wstrzykniętych w ciągu 3 godz. Wyniki: 1)  Restylane Lyft, Restylane-L/Eyelight i RHA 1/Redensity uzyskały stopień rozpuszczania 0,11 lub niższy 
i dlatego zostały sklasyfikowane jako najmniej odporne. 2)  Restylane Silk, Juvéderm Volbella, Revanesse Versa/Lips, Restylane Silk i Belotero Balance uzyskały 
stopień rozpuszczania pomiędzy 0,44 a 1,1. 3)  Belotero Intense, Belotero Volume, Juvéderm Ultra XC, Juvéderm Ultra Plus XC, Juvéderm Vollure, 
Restylane Contour, Restylane Defyne, Restylane Kysse, Restylane Refyne, RHA 2 i RHA 3 otrzymały 
stopnie rozpuszczania od 1,3 do 2,0. 4)  RHA 4, Juvéderm Voluma, Belotero Volume i Juvéderm Volux osiągnęły poziom bliski 2,0 i wyższy, 
były wyraźnie najbardziej oporne.

Kiedy stosuje się hialuronidazę ?

W medycynie estetycznej enzym hialuronidazy stosuje się ją głównie w przypadkach takich jak:

  • grudki i nierówności – nieprawidłowe podanie wypełniacza może skutkować tworzeniem się grudek, które z czasem stają się widoczne i nieestetyczne.
  • migracje wypełniacza – kwas hialuronowy, zamiast pozostać w miejscu podania, może przemieszczać się do innych obszarów twarzy, tworząc niepożądane efekty.
  • przepełnione obszary – gdy wypełniacza zostanie podane zbyt dużo, twarz może wyglądać nienaturalnie lub kształty mogą być nieregularne.
  • obrzęki miejscowe po podaniu wypełniacza czyli tzw. efekt PHAREE

W tych sytuacjach hialuronidaza jest niezastąpionym narzędziem, które pozwala na szybkie przywrócenie naturalnego wyglądu.

Należy zawsze pamiętać, że po zastosowaniu wypełniaczy żelowych mogą pojawić się różne niepożądane efekty, takie jak obrzęki np. nawracające obrzęki powiek i twarzy (PHAREE) z uwagi na hydrofilność preparatu (jedna cząsteczka HA wiąże się z blisko 200 cząsteczkami H2O, które naturalnie są dużo mniejsze niż cząsteczka kwasu hialuronowego jednakże hydrofilność wypełniaczy żelowych wpływa na zwiększenie ich objętości w tkankach ponad 1,5 krotnie). Ponadto mogą pojawić grudki i nierówności w miejscu podania substancji a także reakcje nadwrażliwości typu I(wczesne)  i III (późne).

Co może prowadzić do niepożądanych efektów podania wypełnienia żelowego? 

Do nieprawidłowych efektów może prowadzić między innymi:

  1. Nieprawidłowe zdeponowanie lub rozprowadzenie wypełniacza: nierówności i grudki mogą pojawić się w wyniku nieprawidłowego rozprowadzenia wypełniacza pod skórą lub zjawiska back flow, czyli cofania się wypełnienia podczas wyciągania igły/kaniuli np. z warstwy nadokostnowej do warstwy SMAS (mięśniowo-rozcięgnowej). Można to powiązać ze specyficznymi właściwościami reologicznymi danego preparatu wypełniającego, techniką (nieodpowiedni produkt, objętość lub głębokość) czy następującymi po nim ruchami twarzy („zbijanie” mechaniczne). Guzki te będą zazwyczaj pojedyncze lub w niewielkiej liczbie i nie będą powiązane z żadnym stanem zapalnym. Niekiedy może dojść do skupienia substancji w jednym miejscu, co skutkuje powstaniem nierówności. Warto zweryfikować dokładne położenie wypełniacza z wykorzystaniem ultrasonografii.
  2. Nadmierną ilość wypełniacza: zbyt duża ilość wypełniacza żelowego podana w jednym miejscu może prowadzić do powstania grudek i nierówności.
  3. Reakcję organizmu: niektóre osoby mogą mieć skłonność do reakcji alergicznych lub nadwrażliwości immunologicznej na składniki wypełniacza (typu I), co może prowadzić do powstania grudek i nierówności. Taka reakcja immunologiczna na implant żelowy może pojawić się kilka, a nawet kilkanaście miesięcy po jego implantacji, np. wskutek reakcji krzyżowej lub innych czynników, m.in. choroby, szczepienia (nadwrażliwość immunologiczna typu IV). Dokładny mechanizm leżący u podstaw opóźnionej nadwrażliwości na HA nie jest znany. Uważa się jednak, że jest to reakcja nadwrażliwości opóźnionej typu IV, w której pośredniczą limfocyty T i która może prowadzić do specyficznej reakcji ziarniniakowej. HA zwykle pochodzi ze źródeł bakteryjnych i może być zanieczyszczony endotoksyną bakteryjną, stymulującą reakcję immunogenną. Reakcje zwykle pojawiają się po 24–72 godz., ale mogą pojawić się kilka tygodni później i potencjalnie utrzymywać się przez miesiące. Zazwyczaj zmiany te określa się mianem „wściekłych czerwonych guzków” (angry red bumps) i zwykle występują we wszystkich obszarach leczonych wypełniaczem. Obecnie istnieje duże zainteresowanie szczepionkami przeciwko Covid-19 działającymi jako potencjalny czynnik wyzwalający. Należy podkreślić, że w nadwrażliwości typu IV leki przeciwhistaminowe nie są efektywne. Opóźniona reakcja nadwrażliwości (typu IV) może prowadzić do tworzenia się ziarniniaków. Uważa się, że większość ziarniniaków ma pochodzenie niealergiczne. To wyjaśnia, dlaczego większość pacjentów z ziarniniakiem w wywiadzie nie ma nawrotów. Tylko u pacjentów, u których wystąpił ziarniniak związany z nadwrażliwością opóźnioną, wystąpi nawrót lub dodatni śródskórny test skórny. Ziarniaki związane z wypełniaczem HA mają zwykle charakter torbielowaty, a ich częstość występowania szacuje się na 0,02–0,4%. Ta odpowiedź ogólnoustrojowa zwykle pojawia się wiele miesięcy po leczeniu i wpływa na dużo – jeśli nie wszystkie – miejsca implantacji. Rozwija się powoli lub szybko, często występują okresy erupcji i regresji. Miękkie, nieskrępowane guzki mają różny stopień zapalenia i mogą mieć fioletową pigmentację z powodu niedrożnych naczyń włosowatych skóry. Niektórzy autorzy nazywają każdy pojedynczy guzek ziarniniakiem, ale jednoznaczne rozpoznanie ziarniniaka opartego na ciele obcym opiera się na badaniu histologicznych. Ponieważ pacjenci często niechętnie wyrażają zgodę na pobieranie próbki tkanki, sugeruje się stosowanie określenia„niezakaźny guzek zapalny o późnym początku” (non inflammatory delayed onset nodule) lub podejrzenie ziarniniaka w przypadku braku histologii. Czynniki ryzyka powstawania ziarniniaków obejmują ostre i przewlekłe infekcje, urazy i leki. Podstawowa biokompatybilność wypełniacza, wstrzyknięta objętość lub obecność wczesnej silnej reakcji na ciało obce nie stanowią czynników ryzyka, ale powierzchowne umieszczenie HA, szczególnie w skórze właściwej, wiąże się ze wzrostem ryzyka. Nawet bez leczenia większość ziarniniaków związanych z HA ustępuje w ciągu roku.
  4. Stan zapalny: wskutek zarówno reakcji na substancje obce, jak i zakażenie pola zabiegowego przed, w trakcie lub po zabiegu.
  5. Syndrom ASIA: Autoimmune Syndrome Induced by Adjuvants–to autoimmunologiczny (autozapalny) zespół indukowany przez adiuwanty, obejmujący szereg powiązanych chorób o podłożu immunologicznym w odpowiedzi na adiuwant, w tym wypełniacze skórne. Powoduje hiperstymulację układu odpornościowego, produkcję autoprzeciwciał i rozwój chorób autoimmunologicznych ogólnoustrojowych, w tym sarkoidozy.

 

Aby dokładnie zdiagnozować rodzaj zmiany skórnej po wypełniaczu żelowym, zaleca się wykonanie badania USG. Takie badanie diagnostyczne najlepiej wykonać u radiologa. Specjalista będzie mógł wówczas ocenić zmiany, zalecić odpowiednie postępowanie i ewentualnie podjąć decyzję o leczeniu lub korekcie zabiegu. Korekta z wykorzystaniem enzymu hialuronidazy najlepiej, aby odbyła się także pod kontrolą USG – to pozwoli na zachowanie wysokiej efektywności i precyzji zabiegu, szczególnie jeśli depozyt położony jest stosunkowo głęboko pod skórą. W przypadku guzków zapalnych i zmiany ropnej, jeśli to możliwe, zaleca się wykonać antybiogram. Niezależnie od rodzaju zmian skórnych ważne jest, aby pacjent nie próbował samodzielnie usuwać grudek, guzków czy innych zmian, ponieważ niewłaściwe postępowanie może pogorszyć stan skóry.

Jak wygląda przebieg zabiegu z podaniem hialuronidazy?

Do zabiegu nie musisz się przygotowywać.

Przed wykonaniem zabiegu przeprowadzany jest wywiad co jest podstawą do kwalifikacji pacjenta do zabiegu. Następnie lekarz rozpoczyna procedurę, dezynfekując obszar zabiegowy. Wykonywana jest próba uczuleniową (na ogół na przedramieniu), poprzez zaaplikowanie zarówno śladowej (kilka jednostek) ilości enzymu w okolicę przedramienia oraz wody lub soli iniekcyjnej dla próby kontrolnej. Test nie jest koniecznością. Alergolodzy nie przewidują takich testów. Test wykonywany jest tylko po to aby specjalista był bardziej czujny w przypadku wystąpienia reakcji alergicznej i konieczności wdrożenia czynności pierwszej pomocy.

Jeśli pacjent nie wykazuje reakcji alergicznej ostrej (krążeniowo-oddechowej) przystępuje się do podania hialuronidazy za pomocą cienkiej igły w miejsce zmienione klinicznie. Zabieg powtarza się kilkukrotnie podczas jednej sesji zabiegowej.  Zabieg nie wymaga znieczulenia. W ciągu 15 minut po zastrzyku zauważalny jest pierwszy efekt jednakże możliwy jest również obrzęk co zaburza obraz efektu zabiegowego i zawsze wymagana jest kontrola pozabiegowa – nawet kolejnego dnia (hialuronidaza działa do 15 minut i jedyną przeszkodą w ocenie efektu jest wyżej wspomniany obrzęk). Podanie enzymu jest nieprzyjemne – szczypiąca-piekące – dlatego na życzenie można użyć znieczulenia miejscowego lub powierzchniowego.

Istotne jest aby zweryfikować, wykonując badania obrazowe ultrasonograficzne, gdzie  dokładnie znajduje się depozyt wypełnienia żelowego i czy po zastosowaniu hialuronidazy (najlepiej pod kontrolą usg) został  efektywnie usunięty. Niestety nie zawsze wypełnienie żelowe tworzy wyraźne depozyty – czasami ma rozproszony i  zdefragmentowany charakter – jednakże wywołuje objawy kliniczne tj. obrzęki i efekt pillow face (twarzy obrzękniętej po podaniu wypełnienia żelowego) – wówczas hialuronidaza podawana jest w kilku punktach na kilku głębokościach dla osiągnięcia oczekiwanego efektu.

Nie zawsze jednak efekt finalny jest zgodny z oczekiwaniami, bywa bowiem, że długotrwałe przebywanie wypełnienia żelowego w tkankach zmienia ich strukturę, degraduje tkanki i naczynia chłonne co nie zawsze jest procesem odwracalnym, a twarz po podaniu hialuronidazy i usunięciu wypełnienia wygląda gorzej – odsłania struktury anatomiczne np. poduszki policzkowo-jarzmowe (malar bag) wcześniej skrywane pod warstwą wypełnienia żelowego, staje się mniej elastyczna i nawilżona. Wówczas niezbędne jest zastosowanie procedur korekcyjnych np. z użyciem niesieciowanego kwasu hialuronowego, osocza, fibryny, stymulatorów kolagenotwórczych, laseroterapii, radiofrekwencji etc. UWAGA: Są to procedury odpłatne – niezależnie od uprzednio wykonanego zabiegu usunięcia wypełnienia z wykorzystaniem hialuronidazy.

Czy test przedzabiegowy jest konieczny?

Alergolodzy nie przewidują takich testów. Na ogół specjaliści wykonują go wyłącznie po to aby uspokoić pacjenta (dużo bowiem w sieci sprzecznych informacji buduje lęk przed procedurą) a także po to by być przygotowanym na ewentualne zdarzenia niepożądane. Pamietajmy, że miejscowy obrzęk, rumień, świąd nie jest powodem wykluczenia z podania hialuronidazy, natomiast specjalista powinien być przygotowany na reakcję niepożądaną i posiadać umiejętności i wiedzę z zakresu pierwszej pomocy – powinien być zaopatrzonym w leki przeciwzapalne oraz przeciwwstrząsowe. Test skórny wykonuje się z  ok. 3 jednostek hialuronidazy (3 kreski w insulinówce preparatu odpowiednio przygotowanego – hialuronidaza często ma postać proszku liofilizowanego, który należy rozpuścić w iniekcyjnej soli fizjologicznej zgodnie z kartą charakterystyki produktu).

Chociaż zaleca się wykonanie testu skórnego przed zastosowaniem hialuronidazy, to w sytuacjach nagłych może to być trudne. Zwykle nie ma związku między historią alergii pacjenta, a odpowiedzią na hialuronidazę. Jednak w zależności od pochodzenia hialuronidazy należy unikać iniekcji hialuronidazy, ponieważ u pacjentów uczulonych na kolagen bydlęcy i użądlenia pszczół mogą wystąpić reakcje krzyżowe.

Większość reakcji alergicznych na hialuronidazę to natychmiastowe reakcje nadwrażliwości (typu I, w których pośredniczy immunoglobulina E), ale mogą również wystąpić opóźnione reakcje nadwrażliwości (typu IV, w których pośredniczą limfocyty T). Natychmiastowe reakcje nadwrażliwości wywołane hialuronidazą objawiają się obrzękiem rumieniowym po 1-2 godzinach i brak jest odpowiedzi na antybiotykoterapię. Pomocne w takich przypadkach są sterydy ogólnoustrojowe, leki przeciwhistaminowe oraz aplikacja kremu steroidowego. Opóźnione reakcje nadwrażliwości wywołane hialuronidazą mogą wystąpić nawet po 24 godzinach i tu podobnie należy przeprowadzić test skórny i podać leki steroidowe.

Potencjalne skutki uboczne zastosowania hialuronidazy

Jak każdy zabieg medyczny, również podanie hialuronidazy wiąże się z ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych.  Najczęstszym z nich jest obrzęk, rumień, pokrzywka, wstrząs anafilaktyczny, obrzęk Quinckego tj.  która może w pierwszej fazie objawiać się zaczerwienieniem, obrzękiem lub swędzeniem skóry w miejscu podania enzymu. Poważne reakcje alergiczne zdarzają się bardzo rzadko – 1/1000 przypadków.

Dla przypomnienia wstrząs anafilaktyczny zwany także anafilaksją to ciężka i potencjalnie śmiertelna reakcja alergiczna – objawia się nie tylko pokrzywką, świądem, zaczerwienieniem skóry ale także obrzękiem tkanki podskórnej, trudnościami w oddychaniu, oddechem świszczącym, uczuciem ściskania w klatce piersiowej, zawrotami głowy, osłabieniem, nagłym spadkiem ciśnienia krwi, bólem brzucha, wymiotami czy biegunką.

Obrzęk Quinckego to obrzęk naczynioruchowy to ostra i potencjalnie zagrażająca życiu reakcja alergiczna objawiająca się obrzękiem twarzy, warg, języka, gardła, uczuciem napięcia i bólu w miejscu obrzęku, trudnościami w połykaniu, obrzękiem gardła, zmianami barwy skóry i trudnościami w oddychaniu.

Statystycznie częstość występowania reakcji alergicznych ocenia się na 0,05% do 0,69%, a pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy występują również z małą częstością (mniej niż 0,1%). Prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji alergicznych jest większe, gdy dawka hialuronidazy jest większa niż 100 000 IU w postaci wstrzyknięcia dożylnego, a częstość występowania powikłań alergicznych wzrasta do 31,3%, gdy dawka wzrasta do 200 000 IU. Do tej pory opublikowano zaledwie 4 prace naukowe wskazujące na wstrząs anafilaktyczny po podaniu hialuronidazy.

Podsumowując, możliwe następstwa i powikłania (również odległe) to:

  • obrzęk w miejscu podania, rumień, pokrzywka,
  • drgawki, zawroty głowy, dreszcze,
  • nudności, wymioty
  • wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej, wstrząs anafilaktyczny (1/1000 przypadków)
  • nierówności,
  • pogorszenie jakości i struktury skóry, które mogą być leczone  i korygowane na koszt pacjenta w późniejszym postępowaniu zabiegowym – nie należy tego traktować jak powikłanie – to następstwo użycia hialuronidazy, którego pacjent powinien być świadomy. Hialuronidaza może zwiotczyć naszą skórę w sposób widoczny.  Na ogół zwiotczenie występuje do 48h, ale zdarza się, że i na dłużej w zależności od tego ile wcześniej zostało wypełnienia zdeponowane, jak długo rezydował w tkance, jakiej był jakości, czy był mocno prozapalny itd. Zdarza się również, że  wypełnienie zdeponowano uprzednio w warstwie  SMAS* – czyli naszum układzie rozcięgnowym mięśni powierzchownych (powięzi powierzchownej czyli tzw. drugiej skóry) a odbudowa SMAS jest dużo trudniejsza i  może trwać dłużej – nawet kilka lat. Obecnie nadal trwają badania w tym obszarze. Problem ten zgłasza głównie środowisko chirurgów plastycznych którzy obserwują degradację SMAS po wypełniaczu w trakcie procedur liftingu skórnego. SMAS to struktura łącząca mięśnie twarzy ze skórą. Ta odpowiedź jest swoista i nie u każdego taka sama. W większości przypadków, skóra odbudowuje się i z powrotem staje się nawilżona i elastyczna ale czas regeneracji bywa bardzo różny i indywidualny i składają się na niego liczne czynniki w tym stan ogólny zdrowia, higiena życia, historia zabiegowa, ilość, rodzaj i jakość wypełnienia, uprzednio wstrzykniętego i poddanego hialuronidazie.  Tylko w bardzo nielicznych przypadkach, taki stan trwa kilkanaście tygodni, czy kilka lat i naprawdę w nielicznych przypadkach następuje utrata zdolności do wytwarzania kwasu HA oraz wiązania go z wodą. Dlatego lepiej zapobiegać niż naprawiać i pamiętajmy hialuronidaza to nie remedium, które możemy nieustannie podawać.

 

Czy hialuronidaza może usunąć zbyt dużą ilość kwasu hialuronowego?

Jednym z ryzyk związanych z podaniem hialuronidazy jest tzw. syndrom pohialuronidazowy – czyli wiotkości skóry i trudniejszy proces odbudowy. Obserwowana wiotkość skóry po podaniu hialuronidazy, dotychczas wiązana głównie z jej dawką, okazuje się być w większym stopniu zależna od długości rezydowania wypełnienia w tkance oraz jego ilości. Pamiętajmy bowiem, że nasz kwas hialuronowy odbudowuje się już w ciągu 48h.

Badania dowodzą (na podstawie: The Posthyaluronidase Syndrome: Dosing Strategies for Hyaluronidase in the Dissolving of Facial Filler and Independent Predictors of Poor Outcomes, Plastic & Reconstructive Surgery-Global Open 12(4):p e5765, April 2024), że im dłużej kwas hialuronowy utrzymuje się w tkance i im większe jest jego stężenie, im więcej zdeponowanego żelu w tkankach, tym skóra jest bardziej narażona  na wiotkość i trudniejszy proces odbudowy. Proces ten jest wzmacniany przez prozapalny charakter wypełnienia, co dodatkowo przyczynia się do degradacji tkanki i pogorszenia jej struktury. Zachowanie ostrożności przy stosowaniu kwasu hialuronowego i hialuronidazy staje się kluczowe, aby zminimalizować ryzyko pojawienia się syndromu pohialuronidazowego i zapewnić optymalną regenerację skóry po zabiegach, chociaż skutki zastosowania hialuronidazy nie zawsze są możliwe do przewidzenia – szczególnie kiedy nie wiemy ile zdeponowano wypełnienia sumarycznie oraz jakiego a także na jakiej dokładnie głębokości. Nie wszystko widoczne jest w badaniu obrazowym – czasami wypełnienie ulega silnej defragmentyzacji i nie tworzy litych depozytów.

Pamiętajmy również, że żywotność wypełniaczy w tkance jest dłuższa niż pierwotnie zakładano – sięga nie kilku czy kilkunastu miesięcy a kilkanaście lat! Szczególnie w górnym piętrze twarzy. Powoduje to kumulacje wypełnienia żelowego w tkankach, efekt PHAREE – post hyaluronic acid recurrent eyelid edema – czyli nawracające obrzęki powiek po podaniu wypełnienia i zwiększenie objętości w tkance ponad 1,5 krotnie, co wykazano w badaniach rezonansu magnetycznego.

Podanie hialuronidazy i kwasu hialuronowego podczas tego samego zabiegu?

Jest to procedura stosunkowo rzadko spotykana, ale w pewnych sytuacjach może być uzasadniona. Na przykład, gdy chcemy poprawić niewielką asymetrię nad czerwienią wargową, możemy użyć hialuronidazy, aby usunąć nadmiar wypełniacza w jednym miejscu, a następnie dodać go w innym (czerwieni wargowej). Taka korekta wymaga jednak precyzyjnego podejścia i doskonałego zrozumienia mechanizmów działania obu substancji.  Taką procedurę opisuje badanie naukowe przeprowadzone w Turcji (Na podstawie: A Natural Flat Volumized Lips Filler Technique: Retrospective Analysis of 920 Patients). Badanie dotyczyło oceny wpływu jednoczesnego stosowania hialuronidazy (HYAL) i kwasu hialuronowego (HA) w powiększaniu ust u pacjentów z migracją wypełniacza.  Badanie dotyczyło oceny wpływu jednoczesnego stosowania hialuronidazy (HYAL) i kwasu hialuronowego (HA) w technice powiększania ust. Pacjentów podzielono na dwie grupy: Pierwsza grupa liczyła 793 pacjentów (86,2%), którzy przeszli wyłącznie wstrzyknięcie HA. Druga grupa liczyła 127 pacjentów (13,8%), którzy mieli wcześniejsze wypełniacze migrujące do obszaru ergotrydu i poddali się jednoczesnej iniekcji HYAL oraz HA w celu poprawy konturu ust. Łącznie badano 920 pacjentów, średnia wieku wynosiła 29,8 lat. Procedurę przeprowadzano w latach 2021-2023, obejmując różnorodne grupy etniczne z Bliskiego Wschodu, Europy, Filipin i Indii. Wykluczono osoby stosujące leki przeciwzakrzepowe, kobiety w ciąży, karmiące oraz osoby z historią alergii lub trwałego powiększania tkanek. Technika wstrzyknięć była szczegółowo opisana, z zastosowaniem znieczulenia miejscowego i igły 30G. Pacjenci w grupie z wcześniejszymi migracjami wypełniacza otrzymali jednocześnie HYAL i HA, aby zapobiec dalszej migracji.

Hialuronidazę wstrzykiwano w obszar powyżej czerwieni wargowej, dokładnie 5-10 mm nad granicą czerwieni wargowej, używając igły 32G o długości 4 mm. Punkty wstrzyknięcia znajdowały się 2 cm i 1 cm od linii środkowej górnej wargi Pacjenci byli oceniani po zabiegu, po upływie 2 tygodni po zabiegu pod kątem:

  • Skali pełności ust (MLFS),
  • Skali satysfakcji estetycznej (GAIS),
  • Występowania działań niepożądanych (AE).

Po 6 miesiącach poziom zadowolenia był weryfikowany przez telefon, gdzie pacjenci zgłaszali swoje odczucia dotyczące wyglądu ust i ogólnego zadowolenia z efektów zabiegu.

92% pacjentów zgłosiło bardzo dużą poprawę w skali satysfakcji estetycznej GAIS, a 8% – dobrą poprawę. Nie odnotowano statystycznie istotnych różnic między grupami pod względem satysfakcji pacjentów oraz powikłań w okresie obserwacji. Badanie miało jednak swoje ograniczenia – co także podkreślili autorzy:  a/ krótki okres obserwacji – badanie trwało tylko 6 miesięcy, co nie pozwala na ocenę długoterminowych rezultatów i ewentualnych późniejszych działań niepożądanych, b/ retrospektywny charakter – badanie nie było prospektywnym randomizowanym badaniem klinicznym, co może ograniczać jego wiarygodność, c/brak długoterminowych danych – nie przeprowadzono długotrwałej obserwacji, co utrudnia ocenę trwałości wypełniacza oraz możliwych długoterminowych komplikacji.

Pamiętajmy: Hialuronidazę podczas zabieg jednoczesnego podania wypełnienia żelowego nie podano w czerwień wargową, ale powyżej czerwieni!

Najczęstsze błędy podczas zabiegów z kwasem hialuronowym

 

Wiele błędów, które prowadzą do konieczności zastosowania hialuronidazy, wynika z niewłaściwej techniki podania wypełniacza. Najczęstsze z nich to:

  • Nieprawidłowa kwalifikacja do zabiegu – brak wywiadu przedzabiegowego, identyfikacji chorób, brak informacji na temat historii zabiegowej, przyjmowanych leków etc.
  • Brak znajomości anatomii i fizjologii – często zabiegi te realizowane są przez osoby bez odpowiedniego przygotowania zawodowego
  • Niecertyfikowane produkty bardzo złej jakości – wiele produktów nie powinno być w ogóle podana iniekcyjnie
  • Podanie zbyt dużej ilości kwasu hialuronowego, co skutkuje nienaturalnym wyglądem.
  • Niedokładne rozłożenie preparatu, co prowadzi do powstawania grudek i nierówności.
  • Podanie preparatu zbyt płytko lub zbyt głęboko, co może powodować migrację wypełniacza do niepożądanych miejsc.
  • Efekt back flow – czyli cofanie się wypełnienia do płytszych pięter twarzy np. do SMAS (powięzi mięśniowo-rozcięgnowej) podczas wycofywania igły, kaniuli z tkanek

Te problemy najczęściej pojawiają się w wyniku braku doświadczenia osoby wykonującej zabieg.

Świadomość pacjentek a dryft percepcji

Bardzo ważnym aspektem jest dryft percepcji czyli zjawisko stopniowego, zmieniającego się postrzegania rezultatów wykonywanych zabiegów przez pacjenta w miarę upływu czasu. Na początku efekty mogą wydawać się spektakularne, a pacjent zadowolony z uzyskanych rezultatów. Jednak z czasem, pacjent przyzwyczaja się do swojego nowego wyglądu, a rezultaty mogą wydawać się mniej zauważalne lub zadowalające, mimo że w rzeczywistości zmiany są zgodne z początkowymi oczekiwaniami. Często pacjenci mogą odczuwać potrzebę przeprowadzenia kolejnych zabiegów, ponieważ ich percepcja rezultatów zmienia się, nawet jeśli obiektywnie wyglądają tak, jak planowano. Zjawisko to może prowadzić do nadmiernego korzystania z zabiegów estetycznych w poszukiwaniu coraz lepszych efektów, co nie zawsze jest wskazane z medycznego punktu widzenia – dochodzi bowiem do nadkorekty, przepełnienia i efektu pillow face. Ważnym elementem pracy z pacjentami jest więc edukacja na temat naturalnych procesów gojenia, adaptacji oraz realistycznych oczekiwań względem długoterminowych efektów zabiegów, aby zapobiegać efektowi dryftu percepcji. Gorzej jeśli dryft percepcji towarzyszy również specjaliście, który takie zabiegi realizuje.

Taki dryft percepcji może również zdarzyć się gdy usuniemy nadmiar wypełnienia. To zjawisko, gdy pacjent zauważa zmianę, która wydaje się większa niż jest w rzeczywistości. Wówczas warto dać sobie czas na adaptację percepcyjną przed ponownym wypełnieniem, by uniknąć nadmiernej korekcji i uzyskać naturalny efekt.

Częściej jednak spotykamy pacjentki, które przez długi czas męczą się z efektem PHAREE lub z wyboru wskutek dryftu percepcji, chodzą z przerośniętymi, „przepompowanymi” ustami lub innymi obszarami twarzy, nie wiedząc, że można to naprawić, lub też wiedzą, ale się boją bowiem Internet przepełniony jest sprzecznymi i błędnymi informacjami. Naszą rolą jest nie tylko realizacja takich zabiegów ale również edukację pacjentek i budowanie świadomości. Zachęcamy do odwiedzin naszego bloga na Facebooku i Instagramie gdzie staramy się na bieżąco umieszczać nie tylko efekty realizowanych zabiegów ale również najnowsze doniesienia naukowe w dziedzinie medycyny estetycznej.

Zachęcamy również do nabycia książki dotyczącej Powikłań po zabiegach estetycznych i protokołach naprawczych – kompendium wiedzy w dziedzinie medycyny estetyczne i najczęstszych zdarzeń niepożądanych oraz efektywnych sposób radzenia sobie z nimi w oparciu o doświadczenia lekarzy gabinetów Młodość w Poznaniu oraz przegląd najnowszej literatury przedmiotu dostępnej na www.sklep.mlodosc.com, na podstawie której powstał powyższy tekst.

Dr n. med. Marta Bogusz

Autorka

Powikłania po zabiegach estetycznych i protokołach naprawczych. Wydawnictwo PWNWL

Kontakt:

www.mlodosc.com

IG: https://www.instagram.com/mlodosc_com/

FG: https://www.facebook.com/mmlodosc/

Piśmiennictwo:

Artzi O, Cohen J, Dover J et al. Inflammatory reactions to hyaluronic acid fillers: a literature review and proposed treatment algorithm. Clin. Cosmet. Investig. Dermatol. 2020, May; 18, 13: 371–378.

Azzouz S., Lanoue D., Champagne K., Genest G.: Delayed hypersensitivity reaction to cosmetic filler following two COVID-19 vaccinations and infection. Allergy Asthma Clin Immunol. 2023, Apr; 20, 19(1): 31.

Beer K, Downie J, Beer J, A treatment protocol for vascular occlusion from particulate

soft tissue augmentation. J Clin Aesthet Dermatol. 2012; 5: 44–47.

Bogusz M, Powikłania po zabiegach estetycznych. Protokoły naprawcze. PWNWL 2024

Cohen J, Biesman B, Dayan S et al., Treatment of hyaluronic acid filler-Iinduced

impending necrosis with hyaluronidase: Consensus recommendations. Aesthet. Surg. J.

2015, 35(7): 844–849.

Convery C, Davies E, Murray G et al., CMAC Guideline for the management of Delayed

Onset Nodules (DONs) and Considering their Treatment following use of Hyaluronic Acid

(HA) Fillers. 28/05/2022.

Hyunwook J, Hyaluronidase: An overview of its properties, applications, and side effects Gangnam L Plastic Surgery Center, Sejong, Korea, Arch Plast Surg. 2020 Jul;47 (4):297-300.

Murray G, et.al. Guideline for the Safe Use of Hyaluronidase in Aesthetic MedicineJ Clin Aesthet Dermatol. 2021;14(8):E69–E75.

Ozturk M, Guzin A, A Natural Flat Volumized Lips Filler Technique: Retrospective Analysis of 920 Patients Dermatologic Surgery 50(5):453-458, May 2024.

Park K.E. i wsp.: Response of 21 Hyaluronic Acid Fillers to Recom- binant Human Hyaluronidase. Plast. Reconstr. Surg. Glob. Open. 2023, Dec; 22, 11(12): e5457.

Schmaus A, et. al. Sulfated hyaluronic acid inhibits the hyaluronidase CEMIP and regulates the HA metabolism, proliferation and differentiation of fibroblasts. Kwas hialuronowy/Hialuronian (HA)Matrix Biol. 2022 May; 109: 173-191.

Stair Nawy S, et al. Hyaluronidase expression in human skin fibroblasts Biochem Biophys Res Commun. 1999 Dec 9;266(1):268-73.

Wilde C, et al. The Posthyaluronidase Syndrome: Dosing Strategies for Hyaluronidase in the Dissolving of Facial Filler and Independent Predictors of Poor Outcomes, Plastic & Reconstructive Surgery-Global Open 12(4):p e5765, April 2024.

Zapraszamy do kontaktu